Czy polscy konsumenci są świadomi swoich praw?

Co roku 15 marca obchodzony jest Światowy Dzień Praw Konsumenta. Czy każdy z nas wie, jakie ma prawa? I czy z nich korzysta? Ośrodek badawczy SW Research na zlecenie ERIF Biura Informacji Gospodarczej S.A. przeprowadził badanie, z którego wynika, że blisko połowa Polaków ocenia swój poziom wiedzy na temat praw konsumenckich jako przeciętny. Jednocześnie okazuje się, że ponad 70 proc. badanych nigdy nie sprawdzało rzetelności przedsiębiorcy w biurze informacji gospodarczej.

Jak pokazały wyniki badania przeprowadzonego przez SW Research na zlecenie ERIF BIG S.A., 40 proc. respondentów dobrze ocenia swoją wiedzę o przysługujących im prawach konsumenckich. Dobrą znajomość przepisów w tym zakresie najczęściej deklarują mieszkańcy województwa opolskiego (58 proc.), lubelskiego (53 proc.), zachodniopomorskiego (51 proc.) i świętokrzyskiego (połowa badanych). Zdecydowana większość Polaków w momencie naruszenia ich praw zwracałaby się o pomoc przede wszystkim do Rzecznika Praw Konsumentów. I tak na przykład z jego wsparcia skorzystałoby 53 proc. respondentów w sytuacji odmowy zwrotu pieniędzy za reklamowany towar. Z kolei ¼ ankietowanych poprosiłaby o poradę Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), a co dziesiąty badany  - Centrum Informacji Konsumenckiej. Jedynie 3 proc. osób szukałaby pomocy u prawnika.

Z Rzecznikiem Praw Konsumentów najczęściej kontaktowaliby się lubelscy i lubuscy respondenci (odpowiednio 68 i 67 proc.), a także Wielkopolanie i Opolanie (odpowiednio po 59 proc.). Z kolei w UOKiK interweniowaliby przede wszystkim Ślązacy (29 proc.), mieszkańcy Warmii i Mazur (28 proc.), Mazowsza (28 proc.) oraz Małopolanie (27 proc.) i respondenci z województwa kujawsko-pomorskiego.

Uczestnicy badania prosiliby o pomoc te same instytucje, gdyby ich sprawa dotyczyła źle wykonanej usługi. Prawie 1/3, bo 32 proc. z nas skorzystałaby wtedy z pomocy Rzecznika Praw Konsumentów, 1/5 badanych  - z UOKiK, a 14 proc. – z Centrum Informacji Konsumenckiej. Co ciekawe, w tym przypadku już co dziesiąty Polak podjąłby bardziej stanowcze kroki i skierowałby swoją sprawę do prawnika.
Na poziomie województw także stawiano by na kontakt z powyższymi instytucjami. Najwięcej spraw do Rzecznika Praw Konsumentów trafiałoby w województwie opolskim (44 proc.), pomorskim (41 proc.)
i śląskim (37 proc.). Do UOKiK-u najchętniej zgłaszaliby się z kolei lubelscy, podlascy i zachodniopomorscy respondenci (odpowiednio po 22 proc.), a do Centrum Informacji Konsumenckiej Małopolanie (19 proc.), mieszkańcy ziemi łódzkiej (18 proc.) i lubuskiej (17 proc.).

Każdy konsument ma prawo do sprawdzenia czy wybrana firma, jak np. biuro podróży, firma remontowa lub budowlana jest wiarygodna. Sprawdzając, czy reguluje ona terminowo swoje płatności, możemy zminimalizować ryzyko niewykonania usługi, jaką zamawiamy. Korzystając z dostępu do danych biura informacji gospodarczej, możemy sprawdzić, czy taka firma posiada negatywne wpisy świadczące o jej zadłużeniu. Jeśli okaże się, że je ma, należy zastanowić się nad współpracą. Prawo konsumenta do informacji gospodarczej gwarantuje Ustawa z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. z 2010 r., Nr 81, poz. 530). Umożliwia ona konsumentom podejmowanie decyzji o współpracy z różnymi usługodawcami na podstawie danych o długach lub rzetelnym regulowaniu zobowiązań.

Z badania zleconego przez ERIF BIG S.A. wynika, że w pierwszej kolejności wypłacalność firmy takiej, jak np. biura podróży czy przyszłego pracodawcy sprawdzilibyśmy w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych. Tak odpowiedziało 20 proc. respondentów. Niewiele mniej, bo 16 proc. Polaków szukałaby informacji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z kolei w biurach informacji gospodarczej rzetelność firm sprawdziłoby 15 proc. ankietowanych. Taki sam odsetek osób przeanalizowałby dane o przedsiębiorcach znajdujące się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, a co dziesiąty respondent także zerknąłby na opinie znajdujące się w internecie (m.in. na forach i w mediach społecznościowych).

Informacji w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych szukaliby głównie mieszkańcy świętokrzyskiego (29 proc.), Pomorzanie (27 proc.) oraz respondenci z województwa łódzkiego (26 proc.). Rzetelność firm w KRS-ie byłaby najczęściej sprawdzana przez osoby mieszkające w województwie zachodniopomorskim (29 proc.), małopolskim i świętokrzyskim (odpowiednio po 24 proc.). Z kolei po dane z biur informacji gospodarczej nt. firm najczęściej sięgnęliby mieszkańcy województwa warmińsko-mazurskiego (32 proc.), lubuskiego (29 proc.) i podkarpackiego (22 proc.).

- Z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, czy z KRS konsument na ogół dowiaduje się już o upadłości lub niewypłacalności danej firmy. A warto mieć na uwadze, że wielu przedsiębiorców, na temat których w tych instytucjach nie znajdziemy informacji, już może mieć problemy z płynnością finansową. Zatem nawiązanie z nimi dłuższej współpracy może być dość ryzykowne. Dlatego warto sięgnąć po raporty udostępniane przez biura informacji gospodarczej. Dzięki nim możemy m.in. zobaczyć, czy wybrany usługodawca jest rzetelny, czy nie zalega z płatnościami innym kontrahentom. A zatem zaobserwować pierwsze symptomy świadczące o pogarszającej się kondycji finansowej wybranej firmy. I tak na przykład w 2016 roku w bazie danych biura informacji gospodarczej ERIF znajdowało się blisko 100 tys. informacji o niespłaconych zobowiązaniach  przedsiębiorców z różnych gałęzi gospodarki. Pamiętajmy, że jednym z praw konsumenckich jest prawo do informacji. Warto z niego korzystać chociażby poprzez sprawdzanie i monitorowanie w BIG-ach sytuacji finansowej firm, z którymi chcemy nawiązać współpracę - mówi prezes zarządu ERIF BIG S.A., Edyta Szymczak.

Światowy Dzień Praw Konsumenta, to międzynarodowe święto obchodzone od 1983 roku, a w Polsce od 2000 roku. Zostało ono ustanowione, aby upamiętnić przemówienie prezydenta Stanów Zjednoczonych - Johna Kennedy’ego z 1962 roku, który wskazał wtedy cztery podstawowe prawa konsumentów: prawo do informacji, do wyboru, do bezpieczeństwa oraz do reprezentacji.