Historia pilskich Żydów na kartach książki

Z wielką radością oddajemy w Państwa ręce polskie tłumaczenie książki autorstwa Petera Cullmana pt. "History of the Jewish Community of Schneidemühl - 1641 to the Holocaust" (Historia Gminy Żydowskiej z Piły od roku 1641 do Holokaustu) w tłumaczeniu Agnieszki Kin.
 
Książkę w wersji oryginalnej wydanej w Washingtonie w 2006 roku otrzymałem od pani Marjan Kampmeijer - Piller z Amsterdamu podczas wizyty w Pile z okazji jej 65. urodzin w kwietniu 2013 roku. Pierwszy raz w życiu miałem okazję poznać żydowskich potomków naszego miasta. Była to dla mnie wspaniała chwila, która jeszcze bardziej utwierdziła mnie w przekonaniu, że warto interesować się historią miasta i historią pilskich Żydów. Korespondencyjnie poprosiłem autora książki, pana Petera Simonstein Cullmana, mieszkającego obecnie w Kanadzie (który teraz ma 86 lat) o pozwolenie na tłumaczenie i wydanie książki w Polsce. Autora ucieszył ten pomysł. Przystał na niego z radością, co było wspaniałą prognozą dla tego przedsięwzięcia.
 
W potocznej świadomości Polaków obraz narodu żydowskiego jest zdominowany jego tragicznym losem w okresie drugiej wojny światowej. Podręczniki szkolne poświęcają temu zagadnieniu niewiele miejsca lub podejmują temat prawie wyłącznie w kontekście tragedii Holocaustu. Tymczasem przez długie stulecia Żydzi stanowili istotną część naszego społeczeństwa.
 
Książka pt. „History of the Jewish Community of Schneidemühl - 1641 to the Holocaust “ liczy 390 stron. Autor pracował nad nią 15 lat, zbierając wspomnienia ocalonych byłych pilan oraz analizując zbiory judaistyczne z archiwów i instytucji badawczych polskich, niemieckich, izraelskich i amerykańskich. W wyniku badań autor był w stanie prześledzić losy większości członków społeczności żydowskiej, która istniała w Pile.
 
Pani Agnieszka Kin, której szukałem dokładnie siedem miesięcy, zgodziła się wolontaryjnie przetłumaczyć książkę. Ta publikacja ma przypomnieć kulturę i tradycję żydowską. Stanowi jedyne zwarte kompendium wiedzy o społeczności żydowskiej w Pile na tle ówczesnej historii Europy. Przypomina w sześciu rozdziałach i epilogu karty wspólnej historii miasta - historii polskiej, żydowskiej i niemieckiej. Zawiera bogaty materiał ikonograficzny i źródłowy (mapy, fotografie, dokumenty, listy osób, biografie, działalność instytucji i organizacji żydowskich, opisy architektoniczne). Z góry proszę wszystkich o wyrozumiałość co do sposobu i jakości wydania, książki (jesteśmy tylko pasjonatami). Staraliśmy się razem z autorem i tłumaczką, aby wyszło jak najlepiej, ale - jak sam pan Culman napisał - najprawdopodobniej nigdy nie będzie "idealnej" książki, zwłaszcza, gdy tak wiele nazw i dat musiało zostać zweryfikowanych. Tym bardziej doceniam ostre oko tłumacza i dążenie do precyzji.

Poznanie historii, szczególnie tej trudnej, żydowskiej, stanowi najlepszą formę przeciwdziałania postawom antysemickim, rasistowskim i ksenofobicznym. Mam nadzieję, że realizacja zadania „odczaruje” powszechnie funkcjonujący stereotyp Żydów. Nasz projekt pozwoli intensywne przeżywać kulturę, opartą na tolerancji i szacunku do innych nacji, do odmiennych poglądów obyczajowych i religijnych.
 
W Pile ludność pochodzenia żydowskiego mieszkała 400 lat, stanowiąc istotną część społeczeństwa wielonarodowościowego, wnosząc różnorodność i oryginalność. Istniała gmina żydowska, szkoła żydowska, stowarzyszenia i organizacje: Chewra Kadisza, Izraelicki Związek Kobiet, Towarzystwo Ochrony Zdrowia, Związek Sióstr Salo-Adler Loge, Salo Adler Loge, Żydowski Związek Młodzieży, Niemiecko-Żydowski Związek Młodzieży, Związek Centralny. Synagoga - cud architektury - znajdowała się w dzielnicy żydowskiej, w centrum miasta. Zburzono ją podczas „nocy kryształowej” w 1938 r. Dziś nic już nie pozostało z zabytków kultury materialnej. Zachował się jedynie fragment ceglanego muru cmentarnego (w podwórzu kamienicy przy ul. Konopnickiej) i aleja wiązów, a ojczyzną całej pilskiej społeczności żydowskiej i każdego z tych ludzi z osobna, ich historii i dokonań jest jedynie pamięć. Pamięć ma znaczenie także współcześnie, dla nas, bo umożliwia poznanie własnej historii, w której odnajdujemy tożsamość, korzenie naszego postępowania, sposób myślenia i odczuwania.
 
Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych EFFATA od początku istnienia podejmowało działania na rzecz społeczności żydowskiej. Wspólnie z Towarzystwem Przyjaźni Polsko Izraelskim Koło w Pile, w początku lat dziewięćdziesiątych, którego prezesem był śp. Zygmunt Kufel, poseł na Sejm RP, prezes Towarzystwa,  organizowaliśmy liczne wydarzenia kulturalne i społeczne dotyczące społeczności żydowskiej w regionie. Dziś powierzamy Państwa uwadze tę oto książkę z nadzieją, że pozostawi po sobie trwały, dobry ślad  i stanie się bogatym źródłem wielu wartościowych przemyśleń.

 
Książka jest dostępna w księgarniach pana Jana Lusa w Pile (ul. 14 lutego, ul. Bydgoska, Centrum IBI). Zamówienia (cena 30 zł + koszt przesyłki): Księgarnia Dom Księgarski MJL, ul. 14 Lutego 2, 64-920 Piła. Zamówienia telefoniczne: 67 215 63 53, email-owo: [email protected]. Informacje: tel. 601 970 679, e-mail: [email protected]. Kubek ze zdjęciem synagogi w cenie 6,10 zł.

[ZT]7929[/ZT]