Michał Drzymała: chłop historyczny 1857-1937

W tym roku przypadają dwie okrągłe rocznice związane z Michałem Drzymałą - człowiekiem, który stał się symbolem chłopskiego przywiązania do polskiej ziemi i walki z germanizacją: 160 rocznica jego urodzin i 80 rocznica śmierci.

Na początku XX wieku Michał Drzymała stał się sławny z powodu ciągnącego się przez cztery lata sporu z władzami pruskimi, dotyczącego możliwości zbudowania domu na zakupionej działce we wsi Podgradowice (dzisiejsze Drzymałowo) koło Rakoniewic. Pruskie prawo wymagało uzyskania zgody administracji państwowej na wzniesienie budynku. Realizujące politykę germanizacji władze wybiórczo wykorzystywały ten przepis na niekorzyść ludności polskiej. W tej sytuacji Drzymała kupił wóz cyrkowy, w którym zamieszkał. Władze pruskie chciały wóz usunąć argumentując, iż stojący w jednym miejscu przez ponad 24 godziny wóz jest domem. W tej sytuacji Drzymała codziennie przesuwał wóz o kilka metrów tłumacząc, że pojazd ruchomy nie podlega przepisom prawa budowlanego. Przez kilka lat trwała sądowo-administracyjna walka, w której stosowano kruczki prawne. Władze pruskie zaczęły nękać Drzymałę za drobne uchybienia i w końcu udało im się usunąć wóz.

Walka Drzymały o możliwość zbudowania domu, a zwłaszcza wykorzystywanie przezeń luk w prawie pruskim, stały się głośne w Polsce i w świecie. Głos w tej sprawie zabierali m.in. Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz i Bolesław Prus, a spoza Polski m.in. Lew Tołstoj. W ten sposób postać Drzymały stała się alegorią chłopskiego oporu wobec zaborcy i germanizacyjnych praktyk stosowanych wobec Polaków przez państwo pruskie.

Cyrkowy wóz, który urósł do rangi symbolu walki o polskość, w rzeczywistości nie był jeden, lecz dwa. Pierwszy został zakupiony przez samego Drzymałę, kolejny, lepszej jakości, zakupiono z datków społecznych uzyskanych ze zbiórki pieniędzy, jaką przeprowadzono po nagłośnieniu całej sprawy.

W czasie I wojny światowej zapomniano o chłopie-bohaterze. Przypomniała sobie o nim dopiero II RP - odnaleziono go żyjącego w biedzie, przyznano rentę i gospodarstwo rolne w Grabównie.

Michał Drzymała zmarł 25 kwietnia 1937 roku w wieku 80 lat. Po jego śmierci żaden z niemieckich zakładów stolarskich w Wyrzysku nie chciał wykonać trumny. Podjął się tego miejscowy, polski zakład meblarski E. Zehnera. Drzymałę pochowano na koszt państwa na cmentarzu parafialnym w Miasteczku Krajeńskim.

Uroczystości pogrzebowe w Miasteczku na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego przed pomnikiem „Konstytucji 3 Maja 1791 i 17 marca 1921” przerodziły się w wielką manifestację patriotyczną. W homilii ks. proboszcz Kopczyński dobitnie podkreślił: „…wobec tej trumny ślubować należy miłość Ojczyzny do ostatniej krwi…”

W imieniu prezydenta wicewojewoda odznaczył pośmiertnie Drzymałę Krzyżem Kawalerskim Orderu „Polonia Restituta”. Na jego grobie umieszczono napis: „Michał Drzymała - bohater narodowy”.

W czasie II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli grób. Żonę Michała, Józefę, wywłaszczyli z gospodarstwa i wywieźli w głąb Niemiec, gdzie zmarła w 1942 roku.

25 lat temu słynny wóz znalazł się w herbie utworzonej gminy Miasteczko Krajeńskie.