Więcej autonomii dla samorządów. Jest projekt ustawy o likwidacji barier w JST

Gmina może określić samodzielnie zadanie publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej – wskazano w projekcie ustawy przedstawionej przez MSWiA. Dokument obejmuje też ułatwienia w zakresie nadzoru nad uchwałami JST, znosi limit zastępców wójtów i burmistrzów oraz zwiększa kompetencje gmin dotyczące wytwarzania energii elektrycznej.

Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt ustawy o likwidacji barier utrudniających funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego. Dokument został przygotowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji na podstawie postulatów przedłożonych przez stronę samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

W projekcie ustawy wskazano, że gmina może określić samodzielnie zadanie publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej lub sposób jego realizacji i finansowania, chyba że ustawa stanowi inaczej.

„Propozycja ma doniosły wymiar dla samorządu gminnego z uwagi na to, że dąży do odbudowania fundamentalnego znaczenia klauzuli generalnej domniemania kompetencji, ustanowionej zarówno w przepisach konstytucyjnych jak i ustawowych, odnoszącej się do zadań własnych gminy w procesie wykonywania przez nią prawa oraz wzmocnienia zasady samodzielności decyzyjnej gmin w realizacji zadań własnych” – podkreślono w uzasadnieniu do projektu.

W projekcie zaproponowano nowe rozwiązanie umożliwiające poprawienie uchwały lub zarządzenia wydanego przez organy JST zanim wojewoda lub regionalna izba obrachunkowa stwierdzi ich nieważność ze względu na sprzeczność z prawem. Organ nadzoru będzie mógł wskazać nieprawidłowości oraz zakres i sposobu ich usunięcia w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od daty doręczenia wezwania.

Projekt zakłada również umożliwienie komisjom rad gminy, powiatu i województwa odbywanie posiedzeń w trybie zdalnym, o ile zostanie to szczegółowo uregulowane w statucie JST. Rada gminy będzie też mogła przyznać diety członkom komisji wyborczych do organów jednostek pomocniczych. Natomiast radni sejmików wojewódzkich będą mogli ubiegać się o zwrot kosztów dojazdu do siedziby organu samorządu województwa.

Liczba mieszkańców 

Projekt ustawy zakłada również zdefiniowanie pojęcia „liczby mieszkańców”. 

„Proponowana zmiana zniweluje wątpliwości interpretacyjne i ujednolici sposób liczenia ilości mieszkańców danej wspólnoty samorządowej. Podstawą odniesienia ma być rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1260/2013 z 20 listopada 2013 r. w sprawie statystyk europejskich w dziedzinie demografii według ostatnich dostępnych danych ogłoszonych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego” – wskazano w uzasadnieniu.

W projekcie zaproponowano również zniesienie ograniczenia w zakresie liczby zastępców wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, która obecnie jest uzależniona od liczby mieszkańców gminy.

„Utrzymanie kryterium liczby mieszkańców gminy jest niezasadne, gdyż z jednej strony faktyczna liczba mieszkańców gminy może być nawet o kilkadziesiąt procent zaniżona, z drugiej strony sama liczba mieszkańców nie oddaje skali potrzeb w zatrudnianiu osób o strategicznym znaczeniu dla zarządzania gminą. W tej kwestii powinno się pozostawić autonomię organowi wykonawczemu gminy” – wyjaśniono.

Energia i drogi

W zadaniach własnych gminy przedsięwzięcia związane z dostarczaniem energii elektrycznej, cieplnej i gazu. 

„Do katalogu zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe proponuje się dodanie promowania rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, biogazu, biogazu rolniczego, biometanu, wodoru i ciepła z odnawialnych źródeł energii” – wyjaśniono.

Projekt zakłada również zmiany w prawie o ruchu drogowym m.in. umożliwiając marszałkowi, staroście, prezydentowi miasta upoważnienie pracowników do załatwiania spraw w ich imieniu, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych. Zaproponowano również rezygnację z corocznego ustalania przez radę powiatu wysokości opłat za usunięcie i przechowywanie pojazdów.

Działalność kulturalna

W projekcie ustawy zaproponowano również zmiany w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej polegające m.in. na rozszerzeniu form organizacyjnych działalności kulturalnej o ośrodki kultury i instytucje kultury prowadzące działalność wydawniczą. 

„Formami organizacyjnymi działalności kulturalnej są w szczególności: teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki, ośrodki kultury i domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz instytucje kultury prowadzące działalność wydawniczą, ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury” – wskazano w projekcie ustawy.

Zgodnie z przedstawiona propozycją, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, których podstawowym celem statutowym nie jest prowadzenie działalności kulturalnej będą mogły prowadzić taką działalność w szczególności w formie klubów, świetlic, domów kultury, bibliotek i księgarń.

Obecnie projekt ustawy został przekazany do uzgodnień międzyresortowych oraz do zaopiniowania m.in. przez Komisje Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, wojewodów oraz Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych. 

mr/