Kto może kupić grunty rolne w Polsce? Oto nowe zasady

Dziś weszły w życie nowe przepisy dotyczące obrotu nieruchomościami rolnymi. Notariusze wskazują na nowe regulacje ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

W dniu 26 czerwca 2019 roku wchodzą w życie nowe przepisy o nabywaniu ziemi rolnej. Poprzednia ustawa z 2016 roku w znacznym stopniu ograniczyła możliwość obrotu nieruchomościami rolnymi. W nowym dokumencie ustawodawca określił m.in. możliwość kupna gruntów ornych (do 1 ha) w miastach przez osoby niebędące rolnikami. Doprecyzowane zostały także zapisy o nabywaniu nieruchomości w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej, jak i po ustaniu małżeństwa. Istotne zmianą jest także poszerzenie grupy uprawnionych do nabycia nieruchomości rolnych o rodzeństwo rodziców (czyli wujów i ciotki) oraz pasierbów.

- Obrót ziemią rolną w Polsce obwarowany jest szczegółowymi przepisami, dotyczącymi zarówno przedmiotu transakcji (czyli co może być zbyte i nabyte), jak podmiotów transakcji (czyli kto może zbyć i kto może nabyć). Dla umożliwienia sprawnego obrotu ważne jest w nowej ustawie rozszerzenie podmiotów uprawnionych do nabycia ziemi, m.in. o członków spółdzielni rolniczych czy osoby po ustaniu małżeństwa - informuje notariusz Ewa Ludwiczak-Winter, członek Rady Izby Notarialnej w Poznaniu.

Jeszcze kilka lat temu - do 30 kwietnia 2016 roku - nieruchomość rolną mógł nabyć każdy obywatel polski. Po tej dacie weszły z życie nowe zasady i możliwość ta została ograniczona do działek o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha (czyli tylko 3000 metrów kwadratowych). Większe nieruchomości rolne mogli generalnie nabyć tylko rolnicy, mieszkający w  pobliżu tych gruntów oraz najbliższa rodzina zbywcy. W wyjątkowych przypadkach nieruchomość rolną mogła nabyć także osoba, która nie spełniała szczegółowych kryteriów ustawowych, lecz jeżeli chciała prowadzić na niej gospodarstwo, i to tylko za zgodą specjalnej instytucji rządowej, czyli Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Taki nabywca musiał później osobiście uprawiać nabytą ziemię przez 10 lat i nie mógł jej wcześniej zbyć ani wydzierżawić bez zgody sądu. Zgoda ta była udzielana tylko w wyjątkowych przypadkach, na przykład spadkobiercom, czy osobom w ciężkim stanie zdrowia. Według nowych zasad wcześniejsze zbycie nieruchomości może nastąpić za zgodą Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.

- Z punktu widzenia działalności rolników nowa regulacja zwiększą możliwości obrotu ziemią rolną. Właśnie pytania dotyczące dziedziczenia, współwłasności oraz samej możliwości nabywania gruntów rolniczych były często zadawane notariuszom podczas procedur związanych z przygotowywaniem i przeprowadzaniem transakcji - informuje notariusz dr Andrzej Rataj, prezes Rady Izby Notarialnej w Poznaniu.

Dotychczas w wielu przypadkach Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, działającemu na rzecz Skarbu Państwa, przysługiwało prawo nabycia nieruchomości rolnej za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej jej wartości rynkowej. Zasady te dotyczyły również zbycia udziałów i akcji spółek, które były właścicielami nieruchomości rolnych. Według nowych zasad rygory te zostają zmniejszone.

- Nowością jest wprowadzenie kryterium nieruchomości o powierzchni mniejszej niż 1 ha, z ograniczeniem, że jeżeli nabywcą nie jest rolnik indywidualny, zbycie może nastąpić pod warunkiem, że agenda rządowa nie skorzysta z prawa pierwokupu, zaś nabywca będzie obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne przez okres 5 lat - wskazuje notariusz Ewa Ludwiczak-Winter. I dodaje, że ten 5-letni obowiązek nie dotyczy nieruchomości położonych na terenie miast.

- Izba Notarialna w Poznaniu przykłada wielką wagę do zmiany przepisów o obrocie nieruchomościami rolnymi, mając świadomość jak wielkie to ma znaczenie dla obywateli, zwłaszcza w małych miastach i na wsi. Dlatego krótko po uchwaleniu nowych zasad i jeszcze przed ich wejściem w życie przeprowadziliśmy intensywne szkolenia dla notariuszy w celu sprawnego wdrożenia nowych przepisów. Jesteśmy obecnie gotowi do ich stosowania - mówi notariusz dr Andrzej Rataj.