Po decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego wójt Rut

Podczas ubiegłorocznej kampanii wyborczej do samorządów wójt gminy Białośliwie Krzysztof Rutkowski został zapytany o zakupy w sklepie "Wszystko dla Domu", dokonane tam przez Urząd Gminy Białośliwie oraz podległe mu jednostki w czasie kadencji 2014-2018. Długo ociągał się z odpowiedzią.

Sklep "Wszystko dla Domu" to rodzinny sklep Krzysztofa Rutkowskiego, którego był właścicielem przed objęciem stanowiska wójta gminy Białośliwie. Po tym, jak został wójtem, działalność sklepu firmuje jego żona.

Mimo że wniosek o zakupy w sklepie "Wszystko dla Domu" został złożony w ramach dostępu do informacji publicznej, wójt długo uchylał się od odpowiedzi. Twierdził, że wnioskodawca "nie wykazał, by żądana informacja była szczególnie istotna dla interesu publicznego" oraz że "stanowisko wnioskodawcy jest nieuzasadnione, żądana informacja jest informacją przetworzoną, a nie prostą i nie istnieje szczególnie ważny interes publiczny, by informacji udzielić".

Krzysztofowi Rutkowskiemu udało się przeciągnąć sprawę aż do wygranych przez siebie wyborów. Ostatecznie nie udało mu się jednak zamieść pod dywan tematu zakupów w rodzinnym sklepie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Pile uchyliło w całości jego decyzję uznając, że żądane przez wnioskodawcę dane stanowią informację prostą, która powinna zostać niezwłocznie udostępniona. Tym sposobem wójtowi pozostało niewielkie pole manewru, albowiem trwanie w odmowie udostępnienia informacji publicznej oznaczało dla niego rozprawę w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym. A tam szansy na wygraną raczej nie miał.

Po decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego wójt Rutkowski udostępnił wreszcie faktury za zakupy w sklepie "Wszystko dla Domu". O takie same dokumenty wystąpiono także do kierowników podległych urzędowi instytucji. Okazuje się, że w okresie poprzedniej kadencji samorządu gminne pieniądze płynęły regularnym strumyczkiem do rodzinnego sklepu wójta. Najwięcej z Urzędu Gminy w Białośliwiu (ok. 51 tys. zł), potem ze szkoły podstawowej i gimnazjum (prawie 36 tys. zł),po kilkanaście tysięcy złotych z przedszkola i Gminnego Ośrodka Kultury oraz ok. tysiąc złotych z GOPS. W sumie zakupy towarów opiewały na kwotę ok. 120 tysięcy złotych.

"Procedura" zakupów sprowadzała się do ich zapisywania w sklepowym zeszycie. Po miesiącu - na podstawie zeszytu - sklep wystawiał kupującemu fakturę zbiorczą. Czy jedno (faktura zbiorcza) zgadza się w pełni z drugim (zeszyt) nie wiadomo, albowiem przy fakturach nie ma kopii stron z zeszytu z pozycjami zakupów, dzięki którym można by zweryfikować prawidłowość faktury z zapisami w zeszycie. Poza tym kilka najstarszych faktur wystawionych jest jeszcze na sklep będący własnością Krzysztofa Rutkowskiego. Czyli Rutkowski już jako wójt dokonywał zakupów u Rutkowskiego przedsiębiorcy. A więc sam u siebie.

Od strony formalnej wszystko legalizowała przystawiana na fakturach pieczątka o treści: "Nie stosuje się ustawy Prawo zamówień publicznych na podstawie art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych". Faktem jest, że jeśli wartość planowanego zamówienia jest niższa niż 30 tysięcy euro, zamawiający nie musi stosować wprost przepisów P.z.p. Ma jednak obowiązek pamiętania o innych zasadach obowiązujących w zamówieniach, czyli o zagwarantowaniu uczciwej konkurencji, równym traktowaniu, bezstronności i obiektywizmie oraz zapewnieniu przejrzystości postępowania przy wyborze wykonawcy. To reguły, których powinien przestrzegać każdy wydający rzetelnie środki publiczne. O wymogu transparentności działania osób zajmujących kierownicze stanowiska w administracji publicznej oraz w strukturach samorządu mówi też ustawa antykorupcyjna.

Takiej postawy trudno dopatrzeć się u wójta Rutkowskiego, który - bo i tak bywało - kierował po zakupy towarów do gminnych remontów wprost do swojego sklepu. Jeśli już w Białośliwiu urząd kupował coś u "wójtowej" konkurencji, to generalnie wtedy, gdy dotyczyło to asortymentu, którego nie posiadał w swojej ofercie sklep "Wszystko dla Domu".

*

W internecie trudno znaleźć podobny przykład tak ścisłego powiązania wójta czy burmistrza z przepływem publicznych pieniędzy do prywatnej kieszeni. W 2012 roku prasa opisała sprawę klientów GOPS realizujących zakupy w sklepie spożywczym prowadzonym przez żonę wójta Wierzchowa koło Szczecinka. Wójt tłumaczył, że były to tylko pojedyncze przypadki, zaś on sam nie kierował ludzi do sklepu żony, gdyż wyglądałoby to na nadużywanie stanowiska. Dla jasności sprawy doradził małżonce rezygnację z zakupów dla podopiecznych GOPS. W przypadku Wierzchowa nie było też możliwości robienia zakupów "na zeszyt", za które potem GOPS rozliczałby się ze sklepikarzem.

Podobna historia miała miejsce w 2015 roku w Zaklikowie w powiecie stalowowolskim. Tam podopieczni Ośrodka Pomocy Społecznej realizowali bony w sklepie żony burmistrza. Kiedy sprawa wyszła na jaw i zainteresowała się nią prokuratura, żona burmistrza zrezygnowała z obsługi podopiecznych Ośrodka.

I to w zasadzie wszystkie przypadki. Oprócz gminy Białośliwie, gdzie wójt z faktu robienia gminnych zakupów w rodzinnym sklepie uczynił regułę i stałe źródło dochodu. Nawet kiedy niedawno gmina przystąpiła do programu "Ogólnopolska Karta Seniora" (karta uprawnia do zniżek i upustów na wybrane produkty), Krzysztof Rutkowski nie zapomniał też o swoim prywatnym interesie - sklep "Wszystko dla Domu" to jedyna białośliwska placówka handlowa z branży pozaspożywczej, która została objęta tym programem.