Gmina Białośliwie przekazała spis wyborców. Zdaniem sto

Sieć Obywatelska - Watchdog Polska sprawdza, które gminy przekazały Poczcie Polskiej spisy wyborców, choć nie było ku temu podstawy prawnej. Do prokuratury trafiły już pierwsze zawiadomienia dotyczące tej sprawy.

23 kwietnia Fundacja Batorego, Fundacja Panoptykon, Helsińska Fundacja praw Człowieka i Sieć Obywatelska Watchdog Polska zwróciły się ze wspólnym apelem do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w sprawie udostępniania list wyborców o następującej treści:

23 kwietnia Poczta Polska wystosowała do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast wniosek o udostępnienie jej spisów wyborców. W naszej ocenie jest to działanie niezgodne z prawem, a adresaci żądania nie powinni go realizować.

Zgodnie z art. 51 ust. 5 Konstytucji RP zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa. Oznacza to wyłączność ustawy jako podstawy prawnej do przekazywania przez organy administracji danych osobowych, w tym danych osobowych zawartych w spisie wyborców.

W swoim piśmie Poczta Polska powołuje się na art. 99 ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 w związku z decyzją Prezesa Rady Ministrów z 16 kwietnia 2020 r. Ta podstawa prawna nie może jednak, w świetle norm konstytucyjnych, być podstawą do przesłania Poczcie danych zawartych w spisach wyborców.

Art. 99 ustawy pozwala Poczcie Polskiej na żądanie danych zawartych w spisach będących w dyspozycji organu administracji publicznej (w tym wypadku: spisu wyborców), jeśli dane te są potrzebne:
- do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej bądź;
- w celu wykonania innych obowiązków nałożonych przez organy administracji rządowej.

Wobec faktu, że ustawa o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. nie jest na dziś obowiązującym w Polsce prawem, Poczta Polska nie bierze na ten moment udziału w organizacji wyborów, a więc pierwsza ze wskazanych w art. 99 ustawy sytuacji nie ma miejsca.

Treść pisma wysłanego przez Pocztę Polską (powołanie się na decyzję Premiera z 16 kwietnia 2020 r.) wskazuje, że zdaniem Poczty Polskiej zastosowanie znajdzie druga ze wskazanych w art. 99 ustawy podstaw przekazania danych. Podstawa ta wymaga – zgodnie z art. 51 ust. 5 Konstytucji RP – istnienia przepisów rangi ustawowej, które by regulowały te „obowiązki”. Innymi słowy, źródłem obowiązków nałożonych na Pocztę Polską, które mogłyby uzasadniać dostęp do danych, musi być ustawa, a takiej ustawy nie ma. W szczególności, źródłem takiego obowiązku nie może być polecenie, o którym mowa w art. 11 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Przepisy regulujące zasady przetwarzania danych osobowych przez organy administracji publicznej muszą spełniać pewne cechy, od lat niezmiennie wskazywane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Można w tym kontekście przytoczyć np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 listopada 1995 r., K 12/95, opubl. OTK nr 2/1995, str. 132 – 133), zgodnie z którym:

„Po pierwsze, ustawowe ograniczenie wolności może nastąpić tylko wówczas, gdy dopuszczone jest w sposób wyraźny w innych przepisach konstytucyjnych, bądź gdy konieczne jest zharmonizowanie tej wolności z innymi normami, zasadami lub wartościami konstytucyjnymi. Po drugie, ustawowe ograniczenia wolności wprowadzane być mogą tylko w niezbędnym zakresie. Ustawodawca może ingerować w sferę wolności obywatela tylko w razie konieczności i tylko w koniecznym wymiarze. Innymi słowy, konieczne zachowanie jest proporcji między stopniem ograniczenia wolności jednostki, a rangą chronionego interesu publicznego, czyli zakazana jest nadmierna ingerencja Państwa w swobodę działania jednostki. Po trzecie, ustawowe ograniczenia wolności traktowane być muszą w kategoriach wyjątków. Ich istnienie zawsze musi wynikać z wyraźnie sformułowanych przepisów ustawowych i nie może opierać się na domniemaniu. Po czwarte, ani poszczególne ograniczenia, ani ich suma, nie mogą naruszać istoty ograniczanego prawa czy wolności”.

W sytuacji polecenia z art. 11 ustawy nie został w szczególności spełniony warunek istnienia wyraźnie sformułowanych przepisów ustawowych - „polecenie” ma charakter niezwykle ogólny, niesformalizowany i oparty na bardzo generalnym przepisie kompetencyjnym (G. Sibiga w: S. Wikariak, T. Żółciak, Dane lokalizacyjne osób na kwarantannie już trafiają do wojewodów. Część operatorów telefonii nie czeka na specustawę, Dziennik Gazeta Prawna z 16 kwietnia 2020 r.). Decyzja Premiera nie stanowi więc wystarczającej podstawy do żądania przez Pocztę Polską danych osobowych, ani wystarczającej podstawy dla organów administracji publicznej do ich udostępnienia. W demokratycznym państwie prawa decyzje Prezesa Rady Ministrów nie są bowiem samodzielnym źródłem prawa i nie mogą dowolnie powierzać Poczcie Polskiej zadań wiążących się z przetwarzaniem danych osobowych obywateli i ingerencją w ich prywatność.

Naszym zdaniem udostępnienie Poczcie Polskiej danych osobowych zawartych w spisach wyborców stanowić będzie naruszenie art. 51 Konstytucji w związku z art. 7 Konstytucji, zgodnie z którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Potencjalne konsekwencje (m.in. finansowe i karne) takiego działania szerzej opisuje Fundacja - Krakowski Instytut Prawa Karnego w dostępnej on-line Opinii z 23 kwietnia 2020 r. w sprawie przekazywania spisów wyborców Poczcie Polskiej S.A. celem przeprowadzenia wyborów korespondencyjnych w stanie prawnym na dzień 23 kwietnia 2020 r.

W związku z tym apelujemy do wszystkich przedstawicieli administracji samorządowej o działanie zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, w szczególności zgodnie z Konstytucją i powstrzymanie się od przekazania Poczcie Polskiej danych zawartych w spisach wyborców.

Do wiadomości: Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych

W kontekście apelu - na podstawie art. 61 ust. 1 Konstytucji RP i art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej - stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wniosło do jednostek samorządu terytorialnego o informację, czy Poczcie Polskiej S.A. zostały przekazane spisy wyborców lub czy gminy zamierzają to zrobić przed przyjęciem ustawy o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r.

Z dotychczasowych ustaleń stowarzyszenia Sieć Obywatelska Watchdog wynika (na podstawie odpowiedzi z ok. 1/3 gmin), że spisy wyborców przekazało 8% gmin, 60% nie zrobiło tego, a 32% udzieliło niejednoznacznej odpowiedzi. Wśród gmin, które przekazały spisy wyborców, jest Gmina Białośliwie. Z kolei przekazania takich danych odmówił Prezydent Miasta Piły, powołując się na brak podstaw prawnych, które czyniłyby z Poczty Polskiej podmiot uprawniony do ich żądania. Odpowiedź z Gminy Szydłowo określono jako niejednoznaczną.

Sieć Obywatelska Watchdog składa zawiadomienia do prokuratury o popełnieniu przestępstwa przez samorządy, które przekazały spisy wyborców Poczcie Polskiej.

[ZT]12315[/ZT]