Bzyczący, tętniący życiem ogród

Leniwe popołudnie, trawka przycięta na 6 centymetrów, tuje, hortensje i bratki kwitną w najlepsze, od strony grilla pachnie już kiełbaską, a w ręku zimne napije - brzmi jak esencja odpoczynku?

A teraz inny obrazek: w kącie ogrodu deski, listewki ze starych konstrukcji z warzywnika, trawa nieskoszona, liście niewygrabione jeszcze z zeszłego roku… no to brzmi jak wyrzut sumienia, tyle roboty nam jeszcze zostało, ogród miał być miejscem odpoczynku, a ja cały czas myślę, że coś jeszcze jest nie zrobione.

W pierwszym sielankowym obrazie, gdzie wszystko jest pięknie dopracowane i harmonijne brakuje tylko miejsca dla naturalnych mieszkańców i sprzymierzeńców w naszych ogródkach – owadów, nie mają tam ani co jeść, ani gdzie założyć gniazda.

W drugim obrazie, gdzie panuje w naszym ludzkim rozumieniu chaos, owady miałyby się świetnie… ale człowiek nie może odpocząć.

Oczywiście oba obrazki są przejaskrawione, a w organizacji ogrody, jak w każdym innym aspekcie życia, chodzi o równowagę. I jest na to kilka rozwiązań, prostych trików, które pomogą nam ten balans zachować. Zresztą jestem przekonana, że niektóre z nich są Wam znane.

RABATY
Do rabat wybierajmy rośliny, które są przyjazne dla motyli, pszczół samotnic, trzmieli takie jak: lawenda, bergenia, jeżówka (to nie tylko roślina ozdobna, ale również lecznicza), dalia czy kocimiętka - z tą ostatnią trzeba być ostrożnym, jeśli nie lubi się kotów, istnieje możliwość, że poza zapylaczami doprowadzi do naszego ogródka stado kotów. Roślin, które są przyjazne dla owadów zapylających jest całe mnóstwo, listę najbardziej popularnych umieszczę na końcu artykułu.

ŁĄKA Z KWIATAMI
Zamiast trawnika lub fragmentu trawnika posiejmy łąkę pełną kwiatów. Łąka nie wymaga regularnego koszenia, co oszczędza czas i pieniądze. Wykorzystanie wysokich roślin łąkowych nie tylko ogranicza emisję spalin powstałych przy koszeniu, ale wręcz sprzyja oczyszczaniu powietrza z zanieczyszczeń komunikacyjnych, ponieważ łąki zatrzymują i wiążą szkodliwe pyły.

Dzięki rozbudowanemu systemowi korzeniowemu łąki są odporne na suszę. Jednocześnie w czasie ulewnych deszczów mogą absorbować dwa razy więcej wody niż trawnik. Jedyne o czy m trzeba pamiętać, to przez pierwszy miesiąc po wysianiu nawadniać, żeby nasze siewki miały szansę wystartować.

Łąki kwietne wzbogacają ekosystem, stanowiąc pełne życia oazy bioróżnorodności. Dają pożywienie i schronienie pożytecznym owadom: pszczołom, motylom czy trzmielom, a także ptakom i małym ssakom.

HOTEL DLA OWADÓW
Taki hotel dla owadów, można wyczarować z „niczego”. Starych desek, cegieł, połamanych dachówek czy doniczek. Przy odrobinie inwencji i poczuciu estetyki, może to być ozdoba naszego ogrodu.
I chociaż owady najlepiej czują się w siedliskach naturalnych, takich opisane w drugim obrazku z ogrodu na początku artykułu, to możemy również zastosować rozwiązanie, które będzie cieszyło nasze oko, a jednocześnie będzie domem dla wszelkiej ogrodowej menażerii.

I chociaż to żartobliwe określenie, to armia owadów jest naszym sprzymierzeńcem w ogrodzie. Owady drapieżne chronią rośliny w ogrodzie. Spora grupa pożytecznych owadów to gatunki drapieżne. Zjadając szkodniki, oczyszczają z nich rośliny. Najbardziej znane są biedronki. Żywią się zwłaszcza mszycami - zjadają ich dziennie nawet kilkadziesiąt - ale w skład ich diety wchodzą także mączliki, czerwce, roztocza, muchówki i chrząszcze. Podobne menu, wzbogacone o gąsienice motyli, lubią pluskwiaki i biegacze, które dodatkowo żywią się ślimakami i padliną. Niekiedy drapieżne są tylko larwy, natomiast pokarmem dorosłych osobników jest nektar i pyłek, jak na przykład u mszyczników czy złotooków. Piszę to z ciężkim sercem, bo wyjątkowo nie lubię tych często mylonych z pszczołami latawic…ale nawet osy są pożyteczne, nikt sobie lepiej nie poradzi plagą gąsienic bielinka kapustnika.
Owady zapylające - dzięki nim rośliny wydają owoce.

Większość roślin do tego, by wydać owoce, musi być zapylona przez owady, które w poszukiwaniu pokarmu - nektaru i pyłku - przenoszą go z jednego kwiatu na drugi. Tak jest w przypadku drzew i krzewów owocowych: czereśni, wiśni, jabłoni, grusz, większości śliw i czarnej porzeczki, a także wielu warzyw, jak choćby pomidorów, bobu i fasoli. Rośliny te, pomimo obfitego kwitnienia wiosną, bez pomocy owadów nie wydadzą plonu latem. Nawet gatunki i odmiany samopylne lepiej owocują, jeśli są oblatywane przez owady (plon wzrasta o 20-25 proc.). Najwięcej kwiatów zapylają pszczoły miodne i trzmiele, chrząszcze, muchówki i motyle. Warto pomyśleć też o murarce, która jak pozostałych 470 gatunków pszczół samotnic zamieszkujących na terenie naszego kraju, jest bezpieczna dla nas. Pszczoły samotnice nie żyją w rojach, nie zbierają miodu, więc nie muszą bronić zapasów, dlatego nie wykształciły tak skutecznego mechanizmu obronnego jak pszczoła miodna i po prostu nie żądlą.
A jak zbudować taki hotel i jakich materiałów użyć - tu krótki przewodnik przygotowany w 2014 przez Greenpeace, na końcu jest cała instrukcja dla zainteresowanych.

Materiały - co się nadaje na hotel dla owadów?

Słoma - daje schronienie złotookowatym.
Trzcina i bambus - ich puste łodygi chętnie zasiedlają pożyteczne pszczoły murarki, nożycówki, miesiarki czy wałczatki.
Cegły dziurawki - to siedlisko dla samotnych pszczół (szczeliny nie mogą być szersze niż 10-12 mm, inaczej pszczoły nie będą w stanie zalepić ich gliną, by stworzyć pokoiki dla swojego potomstwa). Podobną funkcję spełnią ciasno ułożone kawałki potłuczonych glinianych skorup (np. doniczek).
Nawiercone gałęzie - dają schronienie wielu pożytecznym zapylaczom takim jak samotne osy i pszczoły.
Doniczki odwrócone i wypełnione sianem - zwabią skorki, którymi żywią się biedronki. Biedronki zadbają o to, aby w naszym ogrodzie nie panoszyły się mszyce. Szyszki i suche liście są siedliskiem wielu pożytecznych owadów, np. biedronek.
Łodygi krzewów takich jak jeżyny, róże, bez - są schronieniem dla bzygów i innych błonkoskrzydłych.
Bloki z gliny - w blokach z gliny i słomy mieszkają coraz rzadziej już spotykane pszczoły porobnice. Tradycyjnie zamieszkiwały gliniane ściany wiejskich domów, wraz z wyginięciem tego typu budownictwa coraz trudniej znaleźć im odpowiednie schronienie. Bloki można samodzielnie przygotować w domu, np. wypełnić drewnianą ramę gliną zmieszaną z sieczką słomianą (w proporcji 3:1) i wysuszyć całość na słońcu. W czasie zastygania bloku należy ponakłuwać w nim otwory o średnicy 10-12mm i głębokości ok. 10 cm.
Deski - hotel budowany z desek powinien być budowany z drewna drzewa liściastego, a jeśli z drzew iglastego to tylko suchego, najlepiej odżywiczonego.

Warto zaadaptować na potrzeby owadzich hoteli stare, niepotrzebne sprzęty, takie jak półki, szafki, doniczki czy europalety. Uwaga: europalety nie mogą być nasączone toksycznymi substancjami!

Mamy tendencję do porządkowania przestrzeni, wygrabienia wszystkich liści i obumarłych roślin w harmonijnej przestrzeni lepiej się odpoczywa, nie mówiąc już o tym, że sama praca w ogrodzie również daje dużo radości. Wykorzystując triki opisane powyżej w łatwy sposób zaczarujmy nasz ogród w miejsce pełne równowagi i życia oraz obfitych plonów.

Lista roślin, które kochają zapylacze

Drzewa i krzewy
• agrest • amorfa (indygowiec) krzewiasta • berberys (różne gatunki) • czeremcha zwyczajna • czereśnia (różne odmiany) • dereń jadalny • głóg dwuszyjkowy, jednoszyjkowy • grusza (różne odmiany) • irga (różne gatunki) • jabłoń domowa • jeżyna (różne gatunki) • klon polny, jawor, zwyczajny • kłokoczka południowa • kruszyna pospolita • leszczyna pospolita • lipa drobnolistna, szerokolistna • malina właściwa • mahonia ostrolistna • pigwowiec (różne gatunki) • porzeczka (różne gatunki) • śliwa domowa • śnieguliczka biała • tarnina • wiciokrzew pomorski • wierzba iwa • wiśnia (różne odmiany)

Byliny, krzewinki
• aksamitka (różne gatunki) • arcydzięgiel litwor • bazylia pospolita • bergenia sercowata • bluszczyk kurdybanek • bodziszek wspaniały • brodawnik jesienny • cebulica syberyjska • chaber (różne gatunki) • ciemiernik biały • cykoria podróżnik • cynia (różne gatunki) (jakobinka) • cząber ogrodowy • czosnek szczypiorek • dalia zmienna (georginia) • dąbrówka rozłogowa • driakiew gołębia, lśniąca, żółtawa • dyptam jesionolistny • dziurawiec zwyczajny • dzwonek ogrodowy • facelia błękitna • farbownik lekarski • gajowiec żółty • groszek łąkowy • gryka zwyczajna • heliotrop peruwiański • hyzop lekarski • jasieniec piaskowy • jasnota biała, purpurowa • jeżówka purpurowa • kłosowiec fenkułowy • kocimiętka właściwa • kokorycz pełna • koniczyna biała, czerwona • krokus (szafran spiski) • krwawnica pospolita • kuklik zwisły • lawenda wąskolistna • lebiodka pospolita (oregano) • lubczyk ogrodowy • lucerna sierpowata • macierzanka piaskowa • malwa różowa • marchew zwyczajna • melisa lekarska • mięta pieprzowa • mikołajek płaskolistny • miodunka plamista • mniszek lekarski • nachyłek (różne gatunki) • nagietek lekarski • niezapominajka (różne gatunki) • nostrzyk żółty • ogórecznik lekarski • onętek (kosmos podwójnie pierzasty) • orlik (różne gatunki) • ostrożeń warzywny • ostrzeń pospolity • pierwiosnek lekarski • podbiał pospolity • poziomka pospolita • przegorzan kulisty • pysznogłówka ogrodowa (bergamotka) • rdest wężownik • rezeda żółta • rozmaryn lekarski • rumianek pospolity • sasanka zwyczajna • serdecznik pospolity • słonecznik zwyczajny • szałwia (różne gatunki) • szczeć leśna • śnieżyczka przebiśnieg • tojad mocny • tojeść rozesłana • truskawka • tymianek (macierzanka) • wielosił błękitny (koziełek) • wierzbówka kiprzyca • wrzos zwyczajny • wyka płotowa • zawilec (różne gatunki) • zimowit jesienny • złoć żółta • żmijowiec zwyczajny • żywokost lekarski