Czy wójt gminy Białośliwie Krzysztof Rutkowski należyci

Na portalu społecznościowym wójt gminy Białośliwie Krzysztof Rutkowski napisał, że jego decyzje podyktowane są "dbałością o finanse gminy". Czy aby na pewno?

W drugiej połowie 2017 roku Gmina Białośliwie zamierzała przystąpić do inwestycji pn. "Przebudowa drogi dojazdowej do gruntów rolnych w m. Tomaszewo", współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej. Zadanie obejmowało przebudowę drogi z istniejącej nawierzchni gruntowej na nawierzchnię mineralno-asfaltową na odcinku o długości 990 metrów.

W pierwszym przetargu w dniu 4 września 2017 roku otwarto tylko jedną kopertę. Nazajutrz wójt postępowanie unieważnił, albowiem oferta opiewała na 658 tysięcy złotych, podczas gdy zamawiający, czyli Gmina Białośliwie, zamierzał przeznaczyć na ten cel tylko 305 tysięcy złotych.

Zaraz potem ogłoszono następny przetarg - 22 września do otwarcia znów była tylko jedna koperta, tej samej firmy, co wcześniej - teraz z ofertą ok. 629 tysięcy złotych. A że zamawiający nadal zabezpieczył na ten cel 305 tysięcy złotych, więc i to postępowanie zostało unieważnione. Rozstrzygnięcia nie przyniósł także przetarg październikowy - tym razem nie złożono żadnej oferty.

13 listopada 2017 roku ogłoszenie o "Przebudowie drogi dojazdowej do gruntów rolnych w m. Tomaszewo" pojawiło się na portalu Urzędu Zamówień Publicznych. Zamówienie zostało udzielone w trybie z wolnej ręki. Wszczęcie tego rodzaju postępowania następuje przez skierowanie zaproszenia do swobodnie wybranego wykonawcy, nie stosuje się w nim charakterystycznej dla pozostałych procedur udzielania zamówień publicznych zasady konkurencyjności postępowania.

Takie "zaproszenie" wójt Rutkowski skierował do firmy Wojciech Kaczmarek Zakład Usługowo-Handlowy Usługi Sprzętem Budowlanym w Szamocinie. Ustalono wykonanie robót za kwotę 453.596,84 złotych.

W przeciwieństwie do poprzednich, informacja o zamiarze wyboru wykonawcy z wolnej ręki nie została zamieszczona w Biuletynie Zamówień Publicznych. Co prawda zamawiający nie ma obowiązku publikacji tego rodzaju ogłoszenia, jednak według swojego uznania decyduje, czy chce skorzystać ze zwiększonej ochrony prawnej przed unieważnieniem zawartej umowy oraz z krótszych terminów na ewentualne wniesienie odwołania. Krzysztof Rutkowski najwidoczniej uznał, że takiego zabezpieczenia nie potrzebuje.

Już w trakcie prowadzonych prac Wojciech Kaczmarek poinformował, że konieczne będzie większe zagęszczenie gruntu na odcinku drogi od strony wsi Tomaszewo.

- Geolog, najprawdopodobniej projektant [ówczesny zastępca wójta - red.] zrobił złe odwierty i pod koniec drogi okazało się, że nie ma tam gruzu, a jest szlaka - mówi Wojciech Kaczmarek.

- Po zdjęciu wierzchniej warstwy nawierzchni drogi stwierdzono konieczność wykonania robót nieobjętych zamówieniem podstawowym, niezbędnych do prawidłowej realizacji zamówienia, polegających na poprawie geometrii drogi oraz ulepszeniu podłoża gruntowego na poszczególnych odcinkach drogi, z wykorzystaniem kruszywa. Ze względu na ryzyko pogorszenia się sytuacji geologicznej podłoża w przypadku wystąpienia opadów deszczu, prace należało wykonać niezwłocznie. Podjęto decyzję o wykonaniu powyższych robót z wykorzystaniem materiału - kruszywa, którym dysponowała Gmina Białośliwie – wyjaśnia wójt Krzysztof Rutkowski.

Śladem po tej decyzji jest protokół zdawczo-odbiorczy o przekazaniu wykonawcy kruszywa ceglano-betonowego w ilości ok. 420 ton (21 wywrotek po 20 ton). I to wszystko. Nie ma dokumentu, który w rozliczeniach z szamocińską firmą uwzględniłby wartość przekazanego gruzu. Nie ma zgody radnych na przekazanie - bądź co bądź - materiału będącego własnością gminy. Ci o "podarunku", jakim wójt obdarował wykonawcę, dowiedzieli się dopiero post factum, na komisji.  

Czy rozporządzenie majątkiem gminy w oparciu o samodzielną decyzję było nadużyciem uprawnień funkcjonariusza publicznego?

- Nie można tak twierdzić, gdyż decyzja była konsultowana między innymi z Przewodniczącym Rady Gminy, inspektorem nadzoru, kierownikiem budowy, co nie zmienia faktu, iż jest to wyłączna kompetencja organu prowadzącego - tak na to pytanie odpowiada dziś wójt Krzysztof Rutkowski.

Sęk w tym, że nie chodzi tu konsultację w sprawach technicznych z inspektorem nadzoru czy kierownikiem budowy, lecz o brak konsultacji z radnymi w sprawie darmowego przekazania kruszywa. Trudno za konsultację uznać telefon do przewodniczącego rady, który jest tylko jednym z piętnastu radnych i nie ma żadnego prawa, by - szczególnie w sprawach finansowych - decydować w ich imieniu.

Czy hojność wójta naraziła na szkodę materialną Gminę Białośliwie zważywszy, że firma z Szamocina de facto otrzymała w prezencie kruszywo o wartości ok. 12 tysięcy złotych?

- W świetle przedstawionych faktów jest to twierdzenie nieuprawnione - uważa wójt Rutkowski.

A propos pieniędzy: Krzysztof Rutkowski wybierając z wolnej ręki firmę Wojciecha Kaczmarka ustalił wykonanie robót za 453.596,84 złotych, o czym można przeczytać w Biuletynie Zamówień Publicznych. Tymczasem ostateczny koszt inwestycji (według informacji przesłanej przez wójta) wyniósł 463.511,88 złotych. Czyli o około 10 tysięcy złotych więcej. Zatem mimo podarowanego kruszywa, wartość robót inwestycyjnych jeszcze się zwiększyła.

Nawiasem mówiąc, wójt zdaje się mieć sentyment do wykonawstwa zakładu zza Noteci: pod koniec 2019 roku firma przebudowała kolejny odcinek drogi dojazdowej do gruntów rolnych w Tomaszewie - tym razem było to 616 metrów nawierzchni z piasku gliniastego. Wybrano ofertę zakładu z Szamocina w wysokości ok. 100 tysięcy złotych jako najkorzystniejszą, dwie tańsze - za ok. 73 tysiące złotych i za niespełna 86 tysięcy złotych - zostały odrzucone.

*

W latach 2017-2018 spore przetargowe kołomyje miała przebudowa odcinka ulicy Kościelnej w Białośliwiu, tzw. glinicy. A to nikt się nie zgłosił, a to ktoś uchylił się od zawarcia umowy, a to postępowania unieważniano, bo zgłoszone oferty ok. dwuipółkrotnie przekraczały możliwości finansowe gminy, która planowała przeznaczyć na ten cel ok. 160 tysięcy złotych. Ostateczne wyłonienie budowniczego 285 metrów drogi zajęło kilkanaście miesięcy

Tak było też 5 czerwca 2017 roku, kiedy spośród trzech najkorzystniejszą ofertę przedstawił Zakład Usługowo-Handlowy Usługi Sprzętem Budowlanym Wojciech Kaczmarek - 367,5 tys. złotych. Cztery dni później wójt Krzysztof Rutkowski przetarg unieważnił, bo choć było wiadomo, że na ówczesnym rynku budownictwa drogowego spadku cen nie należy się spodziewać, gmina nadal chciała wydać jedynie 160 tysięcy złotych.

Ostatecznie rok później firma Wojciecha Kaczmarka została wykonawcą przebudowy glinicy. Już jako jedyny oferent, za 470 tysięcy złotych, czyli o ponad 100 tysięcy więcej, niż gmina zapłaciłaby rok wcześniej. Teraz - w roku wyborczym - zamawiający był jednak znacznie hojniejszy i zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia nawet 549 tysięcy złotych.

Drogowcy wyrobili się w terminie, a nawet trochę przed. Prace na Kościelnej ruszyły na początku sierpnia, zakończyły się tuż przed wyborami.

W tamtym czasie (wrzesień 2018) wójt Rutkowski zamieścił na facebooku sławetną informację "na prośbę mieszkańców": "Zadłużenie gminy na koniec grudnia 2014 roku wynosiło 5,6 mln zł, czyli 36,35%. Zadłużenie gminy na koniec września 2018 wyniesie 2,9 mln zł, czyli 13%. Jednocześnie wykonano w tej kadencji zadań inwestycyjnych na kwotę ponad 7 milionów".

Te dane były świadomie zmanipulowane. Do końca tego samego 2018 roku zadłużenie gminy Białośliwie sięgnęło 4,7 mln zł - trudno przyjąć, że trzy miesiące wcześniej wójt nie miał o tym pojęcia. Na koniec 2019 roku dług przekroczył 10 milionów złotych i poziom 40% planowanych dochodów. Dzisiejsze zobowiązania finansowe gmina będzie spłacać do 2030 roku - do roku 2028 corocznie w wysokości ok. 1,1-1,2 mln zł. Tym wójt na facebooku już się nie pochwalił.

Druga kwestia z tamtego okresu, to przesunięcie prawie wszystkich zadań na ostatnie miesiące przed wyborami samorządowymi. Dość przypomnieć, że w pierwszym półroczu 2018 roku wydatkowano na inwestycje… niecały jeden procent (!) zakładanego planu. Glinica była wręcz klasycznym przykładem takich działań "pod wybory".

*

Inny przykład inwestycji drogowej, budzącej zastanowienie nad racjonalnością wydanych pieniędzy, to zrealizowana w 2016 roku "Przebudowa drogi Nieżychowo-Dębówko Stare" na odcinku 780 metrów. Minęły ponad trzy lata od zejścia z budowy wykonawcy, a droga wciąż nie ma ułożonej 4-centymetrowej warstwy ścieralnej. Na skutki nie trzeba było długo czekać - wkrótce drogę trzeba było w kilku miejscach łatać, obsypał się też z jednej strony kamienny przepust. Mimo to zadanie zostało odebrane - w składzie komisji odbiorczej był m.in. zastępca wójta, w jednej osobie autor projektu i inspektor nadzoru (jak podkreśla wójt Rutkowski, nieodpłatnie).

Czy brak warstwy ścieralnej był przyczyną robót naprawczych, które zostały na tej drodze przeprowadzone?

- Dokonane naprawy były naprawami gwarancyjnymi w ramach uprawnień przysługujących zamawiającemu - odpowiada lakonicznie wójt Rutkowski.

Przebudowa drogi kosztowała 272 tysiące złotych. Dlaczego w zakresie robót nie uwzględniono jej wierzchniego wykończenia? Temat kilkukrotnie pojawiał się na sesjach poprzedniej kadencji, sprawę podnosił m.in. sołtys Dębówka Starego. Tłumaczenie wójta sprowadzało się do tego, że aby drogę dokończyć, należy znaleźć na to dodatkowe środki.

Nie znaleziono ich do dzisiaj.

*

To nie koniec budzącej wątpliwości "dbałości" o finanse gminy. Kolejny przykład wiąże się z najkosztowniejszym za rządów Krzysztofa Rutkowskiego przedsięwzięciem inwestycyjnym pn. "Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przykanalikami, przepompowniami ścieków z przyłączami wody i energetycznymi w miejscowości Nieżychowo". Zamawiający planował przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia ponad 3,8 mln zł. W zorganizowanym w październiku 2017 roku przetargu wszystkie oferty okazały się droższe, na dodatek mocno rozbieżne cenowo: najniższa, firmy "Ekomel" z Chojnic, wynosiła 4,9 mln zł, dwie kolejne opiewały na ponad 9 mln zł ("Ata-Technik" Budzyń i "Strabag" Pruszków). Wójt uznał za najkorzystniejszą ofertę z Budzynia, jednak z uwagi na niemożność zwiększenia kwoty przeznaczonej na realizację zadania postępowanie unieważnił. Jednocześnie poinformował o odrzuceniu oferty "Ekomelu" z powodu rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia.

Po ponownym przeanalizowaniu wyceny kosztorysowej wykonawca z Chojnic przyznał, że przy sporządzaniu kalkulacji cenowej zadanie rzeczywiście zostało niedoszacowane i że zaproponowana cena nie pokryje kosztów realizacji inwestycji. Temat stanął na komisji, gdzie radni zasugerowali rozważenie wariantu zwiększenia o ok. 600 tysięcy złotych wyliczonego przez "Ekomel" niedoszacowania oferty. Argumentowali, że kwota 5,5 mln zł byłaby i tak zdecydowanie niższa od dwóch pozostałych ofert. Wójt pozostał jednak przy swoim zdaniu i przetarg został unieważniony.

We wrześniu następnego roku ponownie otwarto koperty z ofertami. Teraz - kilka tygodni przed wyborami - zamawiający dysponował już na to zadanie kwotą znacznie wyższą, bo prawie 6,8 mln złotych. Wpłynęło sześć ofert: od niecałych 4,7 do prawie 11 milionów złotych. Tym razem wójt bez problemu zdecydował się na ofertę najtańszą, złożoną przez Zakład Robót Instalacyjno-Inżynieryjnych "Hydropex" ze Złotowa. Informacja o wyborze najkorzystniejszej oferty pojawiła się na BIP-ie 1 października 2018 roku, a trzy tygodnie później następna - że "Hydropex" odmówił podpisania umowy. W związku z tym Krzysztof Rutkowski dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty spośród pozostałych. Okazała się nią propozycja przedsiębiorstwa "Ekomel". Tego samego, które rok wcześniej mogło zostać wykonawcą kanalizacji w Nieżychowie za 5,5 mln zł, a teraz zostało nim za blisko 6,7 mln zł.

W tym kontekście trudno nie zadać pytania: czy w kasie gminy mógł pozostać ponad milion złotych?

*

Dość osobliwie przedstawia się też sprawa działek na tzw. Notecku. Swoim zarządzeniem z 30 listopada 2018 roku wójt Krzysztof Rutkowski zadecydował o nieodpłatnym użyczeniu na okres 6 lat dwóch położonych tam nieruchomości zarejestrowanemu pół roku wcześniej Stowarzyszeniu "Stara Noteć Białośliwie". 1 marca 2019 roku wójt wydał kolejne zarządzenie, dotyczące dzierżawy na okres 3 lat części jednej z tych działek (120 metrów kwadratowych wyodrębnionych z działki nr 495) na "prowadzenie działalności - ruchome placówki gastronomiczne". Czyli dokładnie takiej, jaką parał się jego kolega, notabene: prezes Stowarzyszeniu "Stara Noteć Białośliwie". Ten zaś na wydzielonej "enklawie" postawił swojego food trucka zanim jeszcze upłynął 21-dniowy termin wywieszenia informacji o dzierżawie.

Wedle prawa, stawianie jednego podmiotu w pozycji uprzywilejowanej względem innych może być uznane za zakłócenie konkurencji przedsiębiorców na rynku i przejaw niedozwolonej pomocy publicznej.    

Kiedy sprawa pojawiła się w mediach, Krzysztof Rutkowski postanowił zaasekurować swoją jednoosobową decyzję uchwałą Rady Gminy Białośliwie. Radni podjęli ją 27 marca 2019 roku. Jego kolega cały czas prowadził już na Notecku działalność gospodarczą.

Po publikacji prasowej Krzysztof Rutkowski wyraźnie wyhamował za to swoje wcześniejsze zamiary dotyczące nieodpłatnego użyczenia terenu Stowarzyszeniu "Stara Noteć Białośliwie". W efekcie zarysował się konflikt na linii wójt-stowarzyszenie, czego dowodem było wystąpienie wiceprezesa "Starej Noteci" na sesji budżetowej Rady Gminy Białośliwie. Wynikało z niego, że stowarzyszenie oczekiwało od wójta znacznie większej przychylności, m.in. przekazania działek w użytkowanie na okres 10 lat.

- A jaką ja mam gwarancję, że nie pojawi się podmiot, który zaoferuje wykorzystanie tego terenu nie na zasadzie non profit, ale za konkretne pieniądze? - zapytał Krzysztof Rutkowski.

Takiego dylematu włodarz gminy Białośliwie nie miał rok wcześniej, kiedy wywieszał swoje rozporządzenie o nieodpłatnym użyczeniu działek na 6 lat sprzyjającemu mu wtedy towarzystwu.

*

Na sesji w listopadzie ub.r. radni mieli głosować nad ustaleniem wynagrodzenia wójta Krzysztofa Rutkowskiego. Na wniosek przewodniczącego rady punkt ten został jednak z porządku obrad wykreślony.

Na razie ponownie się nie pojawił.