RIO: Radnemu, który nie uczestniczył w żadnej sesji lub komisji przysługuje dieta

Prawa radnego do diety nie należy wiązać wyłącznie z uczestnictwem w sesji rady gminy lub posiedzeniach komisji rady gminy, gdyż takie powiązanie nie wynika ani z ustawy o samorządzie gminnym, ani z Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego - wskazała Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi. Według Izby, nawet jeśli radny nie uczestniczy w żadnej w sesji lub komisji zachowuje prawo do diety w obniżonej wysokości.

Wójt gminy Łęgi Szlacheckie zwrócił się do RIO w Łodzi z wnioskiem o wyjaśnienie w sprawie diet radnych. Chodziło o to, czy radnemu w przypadku nieobecności na sesji i braku udziału w posiedzeniach komisji w danym miesiącu można w ogóle za ten okres nie wypłacać zryczałtowanej diety. Według Izby całkowite pozbawienie radnego diety jest niezgodne z przepisami. Dieta w takiej sytuacji powinna być wypłacona w obniżonej wysokości.

„Nie można przyjmować założenia, że poza udziałem w sesji rady gminy i posiedzeniach jej komisji radny nie ponosi żadnych kosztów związanych z wykonywaniem mandatu” - wyjaśnił prezes RIO Ryszard Krawczyk. „Prawa radnego do diety nie należy wiązać wyłącznie z uczestnictwem w sesji rady gminy lub posiedzeniach komisji rady gminy, gdyż takie powiązanie nie wynika ani z ustawy o samorządzie gminnym, ani z Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego” - dodał.

Jak wskazała Izba nie ma żadnego oparcia w przepisach założenie, że za określone czynności wynikające z wykonywania mandatu radnego dieta przysługuje, a za inne nie. 

„Artykuł 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym stanowi o przysługiwaniu diety radnemu - bez zastrzeżenia, że chodzi o radnego biorącego udział w sesji rady gminy lub posiedzeniu komisji. Udział w pracy rady gminy i jej komisjach oraz innych instytucjach samorządowych, do których radny został wybrany lub desygnowany (art. 24 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym) nie jest jedynym obowiązkiem radnego, a brak udziału w sesji rady gminy czy na posiedzeniu jej komisji nie może powodować pozbawienia mandatu radnego” - wskazano w wyjaśnieniach. 

Przypomniano, że wykonywanie mandatu radnego polega także na spotkaniach z mieszkańcami, pełnieniu dyżurów dla mieszkańców, przygotowywaniu się do sesji i realizacji uprawnień przewidzianych w ustawie. Zgodnie z art. 24 ust. 2 i 3 ustawy o samorządzie gminnym radny w ramach wykonywania mandatu ma prawo m.in. do uzyskiwania informacji i materiałów, wglądu w działalność urzędu gminy oraz spółek z udziałem gminy, może też kierować do wójta interpelacje i zapytania w sprawach dotyczących gminy. 

„Wszystkie te aktywności są podejmowane w ramach wykonywania mandatu radnego i pociągają za sobą koszty, które z założenia są radnemu rekompensowane (wyrównane finansowo) dietą” - wyjaśnił prezes Krawczyk.

W wyjaśnieniu wskazano, że zgodnie z art. 7 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej dnia 15 października 1985 r. w Strasburgu i ratyfikowanej przez Polskę dnia 26 kwietnia 1993 r. (Dz.U. nr 124, poz. 607 ze sprost.) status przedstawicieli wybieranych do władz lokalnych powinien zapewniać swobodne wykonywanie ich mandatu. Status ten powinien zapewnić wyrównanie finansowe odpowiednio do kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem mandatu oraz, w razie potrzeby, wyrównanie finansowe za utracone zyski lub też wynagrodzenie za wykonaną pracę, jak również odpowiednie ubezpieczenie społeczne.

Przywołano też wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 15 kwietnia 2002 r., sygn. K 23/01, podkreślił, że prawo radnego do diety ma umocowanie ustawowe, a rada gminy określa jedynie szczegółowe i techniczne zasady realizacji tego prawa (OTK-A 2002/2, poz. 19). Trybunał Konstytucyjny podzielił pogląd wyrażony w piśmiennictwie, zgodnie z którym uprawnień radnych nie można traktować tylko jako przywilejów, ale przede wszystkim jako instrumenty prawne służące prawidłowemu wykonywaniu obowiązków wynikających z mandatu radnego.

Zgodnie z art. art. 25 ust. 4 i 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym radnemu przysługują diety na zasadach ustalonych przez radę gminy, która przy ustalaniu wysokości diet bierze pod uwagę funkcje pełnione przez radnego.

mr/