Tej Piły już nie ma. Wyjątkowa wystawa fotografii Romana i Andrzeja Zaranków

W Galerii Biura Wystaw Artystycznych Powiatu Pilskiego otwarto niezwykłą wystawę fotografii  prezentujących Piłę w latach 1946-1989. Autorami zdjęć są Roman i Andrzej Zaranek. Ten ostatni - syn legendarnego fotografa Romana Zaranka, sam również fotograf - był gościem wernisażu.  

Wystawa nosi tytuł „Nowa tożsamość miasta. Piła na przestrzeni lat 1946-1989 na fotografiach Romana i Andrzeja Zaranków”. Pokazano ponad 300 fotografii, w tym dwie imponujących rozmiarów panoramy miasta - jedną z roku 1948, drugą z lat 70.

Roman Zaranek fotografował Piłę od 1946 roku. Stworzył m.in. tzw. „archiwum ruin”, obrazujące zniszczoną Piłę, w gruzach, po II wojnie światowej. Część „archiwum ruin” można zobaczyć na prezentowanej wystawie. Ale to tylko część tej przebogatej ekspozycji. Architektura, wydarzenia, ludzie – ekspozycja ta to 300 fotografii prezentowanych w dwóch salach, w pierwszej można obejrzeć zmieniającą się na przestrzeni lat architekturę miasta, zniszczone w czasie wojny kamienice, odgruzowywanie miasta, powstające nowe bloki i osiedla. Fotografie pokazane w drugiej sali to dokumentacja wydarzeń w lat 50., 60., 70. i 80.    

- To nasza Piła uwieczniona na dawnych zdjęciach, przypomnienie, jak wtedy było... jak wyglądali pilanie, jak wyglądało miasto - bryczki jeżdżące ulicami, legendarne "ogórki", pierwsze samochody i sklepowe witryny. Widzimy np. jak wyglądała dzisiejsza Śródmiejska, kiedy jeszcze była ulicą, a nie deptakiem...  I jak otwierano mosty na Gwdzie, jak w czynie społecznym powstawało "rondo" na obecnym Placu Konstytucji 3 Maja, jak wyglądał kościół Świętych Janów i dom Stanisława Staszica tuż po wojnie, jak go otwierano uroczyście po odbudowie. Na zdjęciach są także 1-majowe pochody, procesje Bożego Ciała, ślub Androny Linartas z meksykańskim księciem, pogrzeb 11 dzieci, które zginęły od wybuchu niewypału nad rzeką 1 września 1958 roku, wizyty w Pile ważnych osobistości, np. kardynała Wyszyńskiego i dziesiątki innych wydarzeń i uroczystości z przeszłości naszego miasta - komentują goście wernisażu.    

- W jednej chwili przytłoczyła mnie ilość fotografii… Przytłoczyła w sensie pozytywnym. Bo w tych zdjęciach jest życie! - mówił starosta pilski Eligiusz Komarowski, który podziękował Andrzejowi Zarankowi za pomoc w organizacji wystawy. Andrzej Zaranek udostępnił swoje bogate archiwum zdjęć miasta, a także archiwum prac swojego ojca, w tym wspomniane „archiwum ruin”.

- Dzięki panu mamy dzisiaj możliwość odbycia podróży w czasie. Jest to przepiękna lekcja historii, historii może nie tak bardzo odległej, ale będącej przede wszystkim ucztą dla zmysłów. Za to dziękuję. Mam nadzieję, że każdy kto obejrzy tę wystawę, dozna pięknej podróży w przeszłość - dodał starosta.

Galerię odwiedziło mnóstwo pilan i gości z regionu.

Rozmowę z Andrzejem Zarankiem poprowadził Edmund Wolski, dyrektor BWA PP:

- Ojciec przyjechał do Piły na stałe w 1947 roku, ze Szczecina, gdzie miał niewielką firmę fotograficzną i kontrakt z PUR-em, Państwowym Urzędem Repatriacyjnym- opowiadał Andrzej Zaranek. - I wszyscy Polacy, którzy wjeżdżali do Szczecina z zachodu, musieli podsiadać szybko jakiś dowód tożsamości. W swojej firmie, mając zatrudnionych kilkadziesiąt osób, ojciec wykonywał 1500-2000 zdjęć dziennie. W Pile uruchomił zakład 11 marca 1948 roku przy ul. Bieruta 7. Pierwsze zdjęcia ruin były na zamówienie miasta, ponieważ budynki były w takim stanie, że zagrażały bezpieczeństwu mieszkańców i chodziło o pozyskanie środków na rozbiórkę tych murów. I to faktycznie zamówiło miasto. Natomiast całą resztę: rozbiórkę, odgruzowywanie i to, jak zmieniała się potem Piła, dokumentował już dla siebie, było to wynikiem jego fotograficznej pasji.

Andrzej Zaranek zaczął pomagać ojcu w firmie już jako uczeń szkoły średniej.- Byłem już wtedy w firmie takim reporterem „na każde zawołanie”. Pamiętam np. doskonale kościół Świętych Janów. Fotografowałem go wielokrotnie, z różnych powodów, w różnym oświetleniu, w różnych warunkach – mówił podczas spotkania.

Fotografie te można zobaczyć na wystawie.

Goście spotkania wysłuchali także referatu Marka Fijałkowskiego - starszego kustosza z Muzeum Okręgowego w Pile - o Pile czasu odbudowy i jej mieszkańcach, a także ciepłych wspomnień Marii Bochan, prezeski Towarzystwa Miłośników Miasta Piły, o Romanie Zaranku.

- Elegancki, w jasnym garniturze, w kolorze młodej oliwki, szczupły, starszy pan z nieodłączną parasolką. Z dyskretnym uśmiechem na twarzy. Niezwykle skromny, unikający rozgłosu. Trudny w rozmowie z osobami chcącymi przeprowadzić z nim wywiad. Powtarzał zawsze „to nie ja, to inni”. Jako pierwszy w historii miasta Piły, decyzją Rady Miejskiej z 3 marca 2000 roku, otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Piły - przypomniała Maria Bochan.

Podczas wernisażu zaprezentowano także dwie animacje video-art. powstałe z fotografii panów Zaranków, które pokazują pilskie place i najważniejsze ulice i ich przemianę od wojny po dziś dzień.

Po spotkaniu był czas na fotografie z Andrzejem Zarankiem, rozmowy, pamiątkowe wpisy do katalogu wydanego z okazji prezentowanej wystawy. Spotkanie uwiecznił recitalem fortepianowym pianista i kompozytor Maciej Trojniar.

Wystawę można oglądać do 13 listopada 2023 r. w godzinach pracy Galerii: w poniedziałki i piątki. od 9.00 do 15.00, we wtorki, środy i czwartki od 9.00 do 19.00 (Biuro Wystaw Artystycznych Powiatu Pilskiego , ul. Okrzei 9/2).

Wystawa jest częścią realizowanego przez pilskie BWA PP zadania pn: "Wymiary nowoczesności w odsłonach 1946-1989. Piła w fotografiach Romana i Andrzeja Zaranków". Dofinansowano je ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.

[FOTORELACJA]1320[/FOTORELACJA]