Tolerancja, głupcze!

Tolerancja to nie jest akceptacja, ale powstrzymanie się od negatywnych ocen. Tak jest z tekstem piosenki "Imagine" Johna Lennona czy pięknym wierszem "Brzemię białego człowieka" ("The White Man's Burden", pol. tłumacz. Anna Bańkowska”. Mówiąc dosadniej, ugryź się w język, zanim coś powiesz. I tu nie tylko chodzi o red. Babiarza, ale wszystkich podobnych do niego. Na twórczość i czyny trzeba patrzeć w kontekście epoki, w której miały miejsce.

Brzemię Kiplinga

Kipling znał i kochał Indie, na swój sposób. Nie był wolny od przywary orientalizmu, w myśl której "biały" człowiek ma obowiązek moralny niesienia "kaganka europejskiej cywilizacji" ludom stojącym od niego niżej. Indusom, Birmańczykom, Cejlończykom. Te wątki są obecne w całej jego twórczości. Nawet w "Kimie" czy "Księdze Dżungli".

Popierał kolonializm, jak wielu mu podobnych. Pisarzy, poetów, odkrywców, filozofów, jak np. Narval, Richard Francis Burton, Goethe, Hugo i wielu, wielu innych zafascynowanych tajemniczym Orientem, który jest jednak cywilizacyjne zacofany i dlatego należy go "nawrócić" na okcydentalizm.

Byli ludźmi swoich czasów, ale nie wolno z tego powodu ich twórczości piętnować, bo nie mieści się w naszych normach politycznej poprawności.

W jednym z najgłośniejszych wierszy "Brzemię białego człowieka" Kipling tak pisze:

Ponieście brzemię białego człowieka
W cierpliwość się uzbrójcie
Maskujcie wszelkie objawy paniki
I pychy popisy hamujcie
Prostym żołnierskim językiem
Wbijajcie im do głowy po stokroć
Że nie mają gonić za hałaśliwym zyskiem
Na celu nie swoje mieć dobro

Mamy więc tu ówczesną wersję altruizmu, który Człowiek Zachodu winien okazywać ludziom Orientu. Z naszej, dzisiejszej perspektywy fałszywą, ale to nie powód, by w czambuł ich potępiać.

Brzemię Lennona

Z Lennonem oraz poetami i piosenkarzami lat 70. czy 80. było podobnie. Ich protest songi były wyrazami sprzeciwu przeciwko wojnie, przemocy, zniewoleniu ludów Azji i Afryki. Wzywały do miłości, równości, szacunku dla innych, kulturowo obcych. Dla mojego pokolenia, w tamtych czasach, to był głos wolności. A że byli politycznie naiwni w swych ocenach, ideałach? Tak, byli.

Wtedy ważna była dla mnie ich muzyka i jej przesłanie. Tak jak zresztą i dziś. Na ich "grzechy" i moje patrzę w kontekście tamtej epoki. I nie potępiam, nie odsądzam od czci i wiary.

Bo byliśmy dziećmi swoich czasów.