Zagłosuj na Samorządowe Słowo Roku 2025

Które słowo najlepiej podsumowuje rok 2025 w samorządach Zapraszamy do udziału w ankiecie - głos można oddać w tym artykule najpóźniej do 9 stycznia 2026 roku. 

Przełom grudnia i stycznia to czas podsumowań tego, co wydarzyło się przez ostatnich dwanaście miesięcy. Redakcja Serwisu Samorządowego PAP chce już po raz czwarty wraz z Państwem wybrać słowo, które najlepiej opisuje miniony rok. Nasze propozycje dobraliśmy subiektywnie na podstawie propozycji nadesłanych przez naszych Czytelników, a także na podstawie najchętniej czytanych artykułów. 

Ostateczną decyzję zostawiamy jednak w Państwa rękach! 

Głos można oddać wypełniając błyskawiczną ANKIETĘ 

Na Państwa głosy czekamy do 9 stycznia do godz. 16. Wyniki plebiscytu ogłosimy 12 stycznia.Czyste Powietrze

Czyste Powietrze to ogólnopolski program dotacji przeznaczony dla właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych na termomodernizację oraz wymianę starych pieców na nowe, ekologiczne źródła ciepła. W ostatnim czasie samorządowcy z niepokojem obserwują spadek zainteresowania programem. Ich zdaniem wynika to m.in. z nadmiernej biurokracji, długie rozpatrywanie wniosków i nadmiernie skomplikowanych zasad programu.

Dwukadencyjność

Dwukadencyjność to temat, który budzi emocje samorządowców już od 2018 r. Wtedy na mocy nowelizacji Kodeksu wyborczego został wprowadzony limit dwóch kadencji dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Obecnie w Sejmie trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy, który ma znieść zasadę, że wójtem, burmistrzem czy prezydentem miasta można być tylko przez dwie kadencje. 

Godziny ponadwymiarowe

Godziny ponadwymiarowe to godziny zajęć lub lekcji przydzielone nauczycielowi ponad obowiązkowe pensum. Zrobiło się o nich głośno w ostatnim czasie w związku z tzw. dużą nowelizacją Karty nauczyciela. Po wejściu w życie tej nowelizacji związki zawodowe podnosiły, że nauczyciel, który jest w szkole i jest gotowy do pracy zgodnie z przydzielonymi mu godzinami ponadwymiarowymi, nie otrzymuje wynagrodzenia za nie, gdy nie ma w szkole klasy, bo np. jest ona na wycieczce.

KSeF

KSeF, czyli Krajowy System e-Faktur to system służący do wystawiania faktur elektronicznych. Dla większości podmiotów, w tym dla jednostek samorządu terytorialnego nowy system stanie się obowiązkowy od 1 kwietnia 2026 roku. Wcześniej, czyli od 1 lutego z nowego systemu będą musiały korzystać duże podmioty (w tym samorządy), których obrót przekroczył 200 mln zł. Zdaniem samorządowych skarbników podstawowym wyzwaniem w tym kontekście jest dostosowanie systemów finansowo-księgowych oraz odpowiedniego obiegu dokumentów w urzędach.

Plan ogólny

Plany ogólne to akty prawa miejscowego wprowadzone w lipcu 2023 r. nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, które zastąpią dotychczasowe studia uwarunkowań. Pierwotny termin przewidziany w ustawie został wyznaczony na 1 stycznia 2026 r., jednak uchwalona w kwietniu br. nowela wydłużyła go o pół roku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami plany ogólne mają obowiązywać od 1 lipca 2026 r. Z danych resortu rozwoju wynika, że do sporządzania planów ogólnych przystąpiło 2240 gmin (stan na 16 listopada). Jednocześnie większość samorządów jest na początkowych i najbardziej pracochłonnych etapach prac nad planem ogólnym - 39 proc. gmin wciąż przygotowuje zamówienie publiczne na wybór wykonawcy, analizę wniosków zakończyło 51 proc. jednostek, a projekt planu ogólnego wraz z uzasadnieniem sporządziło 30 proc. gmin.

POLiOC (ochrona ludności)

"Ochrona ludności", „obrona cywilna”, „POLiOC (Program Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej" - to jedne z najczęściej zgłaszanych w tegorocznym plebiscycie słów i nazw. Nasi czytelnicy przekonują, że kwestie ochrony ludności oraz inwestycje w ramach Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej były jednym z najważniejszych zadań realizowanych przez gminy w tym roku. POLiOC został opracowany na podstawie obowiązującej od początku roku ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Skupia się na sześciu kierunkach działań. Chodzi m.in. o inwentaryzację i zwiększenie zasobów ochrony ludności i obrony cywilnej, budowę i modernizację schronów, rozwijanie zdolności reagowania na zagrożenia, a także działania mające zapewnić ciągłość funkcjonowania państwa i dostaw w sytuacjach kryzysu i wojny.

Rejestr umów

Na początku grudnia br. do podpisu prezydenta trafiła nowelizacja ustawy dotycząca zasad publikacji danych o umowach jednostek sektora finansów publicznych w centralnym rejestrze takich umów. Zgodnie z poprawkami przyjętymi przez Sejm m.in. jednostki samorządu terytorialnego będą musiały publikować w CRU wszystkie umowy, niezależnie od ich wartości. Według obecnie obowiązujących przepisów taki rejestr ma zostać uruchomiony od początku 2026 r. i ma dotyczyć umów o wartości powyżej 500 zł.

Rząd zaproponował przesunięcie na początek 2027 r. terminu, od którego dane o umowach miałyby być publikowane, chciał też podniesienia limitu wartości publikowanych umów do 10 tys. zł. W trakcie prac w Sejmie zmieniono wartość umów na 500 zł i wprowadzono przepisy, według których rejestr umów ma ruszyć w połowie 2026 r. Z kolei poprawki zgłoszone na początku grudnia w Senacie dotyczą likwidacji limitu wartości umów, co oznacza, że dane o wszystkich umowach jednostek sektora finansów publicznych będą jawne.

Poza tym Senat zaproponował, aby wejście w życie niektórych przepisów ustawy zostało przyspieszone o 3 miesiące i zaczęły one obowiązywać od 1 kwietnia 2026 r., tak aby w praktyce sprawdzić ich działanie, zanim 1 lipca 2026 r. zacznie obowiązywać reszta przepisów ustawy.

Schron 

Budowę i modernizację schronów zakłada przyjęty przez rząd Program Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej. Remontowane będą m.in. schrony i ukrycia pod szkołami, tzw. tysiąclatkami. Jednocześnie, przepisy ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej zobowiązują samorządy do wyznaczania obiektów, gdzie możliwe jest utworzenie budowli ochronnych – ich liczba z czasem będzie rosnąć.

Tekstylia

Od stycznia 2025 roku zużytą odzież i tekstylia segreguje się w Polsce jako osobną frakcję odpadów. Oznacza to, że stare ubrania i buty nie mogą już trafiać do pojemnika na odpady zmieszane. Niestety większość gmin nie od razu wprowadziła nowe pojemniki czy worki przeznaczone wyłącznie na tę frakcję, a mieszkańcy byli zmuszeni wozić te odpady do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK-ów). We wrześniu 2025 r. przedstawiciele Unii Miasteczek Polskich alarmowali, że w gminach rosną góry odpadów tekstylnych, a samorządom potrzebne jest dodatkowe wsparcie. Resort klimatu tłumaczył m.in., że gminy mogą organizować zbieranie tekstyliów oraz odzieży w inny sposób, taki który będzie najbardziej odpowiadał preferencjom jej mieszkańców np. poprzez kontenery na tekstylia, akcyjne zbieranie w workach „door-to-door” lub poprzez współpracę z organizacjami charytatywnymi i firmami przetwarzającymi tekstylia. 

Wuzetka

W drugiej połowie 2025 r. urzędy gmin zostały dosłownie "zalane" wnioskami o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, zwanych powszechnie wuzetkami. Właściciele nieruchomości chcieli zdążyć z uzyskaniem bezterminowej decyzji WZ. Wuzetki na starych zasadach miały być wydawane tylko do końca 2025 r. Po tym terminie decyzje WZ miały wygasać po upływie 5 lat.  
Pod koniec listopada prezydent podpisał nowelizację ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która zmieniła zasadę wejścia w życie pięcioletniego terminu obowiązywania decyzji o warunkach zabudowy. Od 1 stycznia 2026 r. decyzje WZ będą wygasały po upływie 5 lat od dnia, w którym stały się prawomocne. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zasada ta nie dotyczy decyzji, które staną się prawomocne przed 1 stycznia 2026 r., natomiast w wyniku wprowadzanej zmiany nie będzie dotyczyła również decyzji wydanych w sprawach wszczętych przed dniem 16 października 2025 r.

mc/ mp/