RIO: radny będący sołtysem może otrzymywać dwie diety

W sytuacji, gdy rada gminy ustanowi zasady przyznawania diet sołtysom, dla osoby, która jest jednocześnie radnym istnieją dwa odrębne tytuły prawne stanowiące podstawę do wypłaty obu diet – wynika z wyjaśnień Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach.

Z wnioskiem o wyjaśnienia w sprawie wypłaty diet radnemu będącemu sołtysem zwróciła się do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach zastępca wójta gminy Słupia Konecka Anna Kołodziejczyk. Pytała, czy radnemu, który pełni także funkcję sołtysa przysługują w miesiącu obie diety, nawet jeśli obie są potrącane za nieobecność na sesji rady gminy.

W opisie stanu faktycznego Anna Kołodziejczyk wskazała, że w gminie radni otrzymują zryczałtowaną dietę w stosunku miesięcznym pomniejszaną za każdą nieobecność radnego na zwołanej w danym miesiącu sesji oraz za każdą nieobecność na zwołanym w danym miesiącu posiedzeniu komisji stałej, której radny jest członkiem. Natomiast zgodnie z podjętą przez radę uchwałą, sołtysom od 1 lipca 2025 r. przysługuje miesięczna dieta z tytułu wykonywania obowiązków sołtysa, która jest pomniejszana za każdą nieobecność na Sesji Rady Gminy. Oznacza to, że osoba pełniąca jednocześnie funkcję radnego i sołtysa otrzymuje obydwie diety, z których dokonywane są potrącenia w przypadku nieobecności na sesji.

„W sytuacji gdy rada gminy zdecyduje, tak jak w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym, o określeniu zasad przyznania sołtysowi diety, a osoba ta jest jednocześnie radnym, to dla osoby tej istnieją dwa odrębne tytuły prawne stanowiące podstawę do wypłaty obu diet. Zatem stanowisko wnioskodawcy w sprawie przedstawionego problemu zaprezentowane we wniosku uznać należy za prawidłowe” – wskazał wiceprezes RIO w Kielcach Zbigniew Rękas. 

Wiceprezes RIO przypomniał, że przepis art. 25 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1465 ze zm.) stanowi o tym, że radnemu przysługuje dieta z tytułu wykonywania mandatu radnego. Natomiast art. 37b ust. 4 tej ustawy stanowi, że przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej, a zatem sołtysowi może przysługiwać dieta, jeżeli rada gminy ustanowi i określi takie zasady. 

Odmienne stanowiska Regionalnych Izb Obrachunkowych

Pytania w sprawie wypłaty diety dla radnego, który jednocześnie pełni funkcję sołtysa kierowane były do regionalnych izb obrachunkowych wielokrotnie. 

W maju br. Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu po kompleksowej kontroli przeprowadzonej w gminie Kotlin zaleciła zaprzestania wypłaty podwójnej diety za udział w sesjach rady gminy dla osoby pełniącej jednocześnie funkcję radnego i sołtysa. Zdaniem RIO gmina wbrew przepisom wypłacała za udział w sesji podwójną dietę sołtysowi, który jednocześnie pełnił funkcję radnego.

„Dieta nie ma charakteru świadczenia pracowniczego, które wynika z faktu bycia radnym lub sołtysem. Jej zadaniem jest wyrównanie wydatków oraz strat spowodowanych wypełnianiem obowiązków wynikających z pełnienia określonej funkcji w samorządzie. Radni, podejmując uchwałę w tej sprawie, powinni rozważyć, w jakim zakresie działalność sołtysa pokrywa się z obowiązkami radnego” – wskazała RIO w Poznaniu w wystąpieniu pokontrolnym.

RIO przywołała w tym zakresie wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. akt III OSK 5051/21 oraz sygn. akt II OSK 2794/16, w których sąd orzekł, że dieta stanowi ekwiwalent utraconych korzyści lub poniesionych nakładów i w żadnym razie nie jest wynagrodzeniem za pełnioną funkcję. „Niepominięcie radnych będących sołtysami skutkowałoby tym, że osoba pełniącą obie te funkcje otrzymywałaby za udział w posiedzeniach dodatkową dietę, pomimo posiadania prawa do rekompensaty wynikającego z art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym. W tych okolicznościach dieta spełniałaby funkcje wynagrodzenia, którym nie jest” – wskazał NSA.

Z kolei w 2023 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie wyjaśniła, że decyzja w kwestii wypłaty diety sołtysowi, który jest radnym, leży w kompetencjach rady gminy. Według RIO radni, podejmując uchwałę w tej sprawie, powinni rozważyć, w jakim zakresie działalność sołtysa pokrywa się z obowiązkami radnego.

„Szczegółowe rozwiązania przyjmowane w uchwałach rady gminy powinny uwzględnić okoliczność, że część działalności sołtysa realizować się może w ramach pracy organu stanowiącego gminy czyli na przykład podczas udziału w sesjach rady gminy, co powinno przedkładać się z kolei na treść zasad i wysokość przysługującej diety” – wyjaśnił prezes RIO w Olsztynie Bogdan Gaber.

Natomiast RIO w Zielonej Górze i RIO w Białymstoku udzielając wyjaśnień stanęły na stanowisku, że w przypadku łączenia funkcji sołtysa z mandatem radnego gmina powinna wypłacać tylko jedną dietę.

mr/